22 Φεβρουαρίου 1821

Σαν σήμερα, στις 22 Φεβρουαρίου του 1821 ο αξιωματικός του τσαρικού στρατού Αλέξανδρος Υψηλάντης διαβαίνει τον ποταμό Προύθο (φυσικό όριο ανάμεσα στη Ρωσική Βεσσαραβία και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) κηρύσσοντας την ελληνική επανάσταση ένα μήνα πριν το αντίστοιχο ξεσήκωμα των Ελλήνων στην Πελοπόννησο και την υπόλοιπη χώρα. Το εγχείρημα του Υψηλάντη δεν ευοδώθηκε, αλλά αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τους υπόδουλους Έλληνες που έδιναν τότε τον υπέρ πάντων αγώνα, προκειμένου να αποκτήσουν μια ελεύθερη πατρίδα. Η τελευταία μάχη του κινήματος του Υψηλάντη δόθηκε στο Δραγατσάνι της Βλαχίας τον Ιούνιο του 1821 και είχε θλιβερή κατάληξη.

Μια επιστολή του νεαρού εκατόνταρχου Ιερολοχίτη Δημητρίου Σούτσου (αδελφού των ποιητών Αλεξάνδρου και Παναγιώτη Σούτσου) είναι ενδεικτική της θλιβερής καταστάσεως στην οποίαν είχαν περιέλθει οι Ιερολοχίτες πέντε ημέρες πριν από την ιστορική μάχη του Δραγατσανίου:

«Δεν έχω πλέον υποδήματα- τα πόδια μου κατεσχίσθησαν. Κοιμούμαι μέσα σε θανατηφόρα τέλματα. Ζω με καρπούς, σπανίως ευρίσκω ένα ξερό κομμάτι ψωμί. Αλλ’ οι στερήσεις αυταί μου είναι γλυκεία- ο βίος αυτός μ’ αρέσει. Από παιδί δεν ωνειρευόμουν άλλο από την ημέρα της ανεξαρτησίας μας. Ευρίσκομαι δια πρώτην φοράν επί κεφαλής ελευθέρων ανθρώπων, οι οποίοι δεν με φορτώνουν ματαίους τίτλους (σ.σ. εννοεί τα αξιώματα που έδιναν οι Τούρκοι στους Φαναριώτες και είχαν ήδη δώσει σε πολλούς συγγενείς του), οι οποίοι μου δίνουν το γλυκό του αδελφού όνομα».

Στις 5 Ιουνίου (παλαιό ημερολόγιο), δηλαδή δύο ημέρες πριν από τη μάχη θυσίας στο Δραγατσάνι, ο ίδιος, προαισθανόμενος τον θάνατό του, γράφει:

«Εξ όλων των μερών της παλαιάς Ελληνικής Αυτοκρατορίας εις τας εσχατιάς της αυτάς συνήλθομεν τριακόσιοι, χθες μαθηταί των Γυμνασίων και σήμερον μαχηταί της ελευθερίας. Μη (=μήπως) το αίμα ημών προώρισται να χαράξη την οροθετικήν γραμμήν του μέλλοντος ελληνικού κράτους, (…) αλλ’ αν ημείς πέπρωται να αποθάνωμεν επί της γης αυτής, γράψατε σεις εις την επιτύμβιον ημών πέτραν:

“Ενταύθα κείνται τριακόσιοι της Νέας Σπάρτης, μη φροντίσαντες να μας είπωσιν ουδέ τα ονόματά των”».

 Δικαιολογημένα, λοιπόν, ο Ανδρέας Κάλβος, έπλεξε για τους πεσόντες στο Δραγατσάνι τον κάλλιστον ύμνο υπό τον τίτλο «Ιερός Λόχος», που διδασκόταν άλλοτε – στο άλλοτε ελληνικό – σχολείο. Ας καταγράψουμε την πρώτη στροφή-οι παλαιοί για να ενθυμούνται, οι νέοι για να πληροφορούνται-

«Ας μη βρέξει ποτέ

Το σύννεφον και ο άνεμος

Σκληρός, ας μη σκορπίση

Το χώμα το μακάριον

Που σας σκεπάζει…»

Οι στίχοι αυτοί είναι ένα δάκρυ για τα σκοτωμένα σπουργίτια της λευτεριάς.

(Απόσπασμα από το έργο του Σαράντου Ι. Καργάκου, «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821», Α΄ Μέρος, σελ. 306-307)

Σημείωση (του ιδίου): Στο Δραγατσάνι έπεσαν 200 ιερολοχίτες και συνελήφθησαν 40.