Ξορκίζοντας το «φάντασμα» του Αυγούστου

(γράφει ο Νίκος Δημ. Νικολαΐδης)

Η πρόσφατη απελευθέρωση, από τις Τουρκικές Εισαγγελικές Αρχές, των δύο Ελλήνων στρατιωτικών Άγγελου Μητρετώδη και Δημήτρη Κούκλατζη (στη φωτό με τους γονείς τους αμέσως μετά την άφιξή τους στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης τα ξημερώματα της 15^ης Αυγούστου 2018, πηγή: εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής») έπειτα από 167 ολόκληρες μέρες φυλάκισής τους στην Ανδριανούπολη ήρθε αναπάντεχα, κατόπιν προφανέστατων διπλωματικών πιέσεων εκ μέρους της ελληνικής πλευράς αλλά και επιθυμίας του Τούρκου προέδρου να προχωρήσει σε μία κίνηση καλής θέλησης προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από την οποία προσβλέπει να τύχει ενίσχυσης ύστερα από την κλιμακούμενη «κόντρα» του με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και την επικίνδυνη όξυνση των σχέσεων της Τουρκίας με την υπερατλαντική υπερδύναμη.

Η επιστροφή των δύο Ελλήνων στα πάτρια εδάφη χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό από τα ΜΜΕ της χώρας μας, αλλά και από εκατομμύρια συμπολιτών μας που μέσω των ελάχιστων εικόνων οι οποίες έφταναν στα μάτια τους από την 1^η Μαρτίου (όταν η Τουρκική Στρατοφυλακή συνέλαβε τους δυο αξιωματικούς μας, που είχαν εισέλθει ακούσια στο Τουρκικό έδαφος κατά τη διάρκεια μιας τυπικής περιπολίας στα σύνορα των δύο κρατών) έως και πρόσφατα, έβλεπαν με λύπη τους δύο κρατούμενους να οδηγούνται σιδηροδέσμιοι από τις φυλακές υψίστης ασφάλειας που κρατούνταν έως τα Τουρκικά Δικαστήρια, τα οποία απέρριπταν κατ’ εξακολούθηση τα αιτήματα των συνηγόρων τους για προσωρινή αποφυλάκιση, ενόψει της επικείμενης δίκης τους.

Η ανακούφιση που σκόρπισε στο πανελλήνιο ο επαναπατρισμός των δύο ανδρών, μας έκανε να γυρίσουμε τη σκέψη μας σε άλλους, οδυνηρούς Αυγούστους που «σημάδεψαν» τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας με τρόπο απόλυτα ολέθριο για την ελληνική πλευρά, καθώς τα γεγονότα που συνέβησαν σε τουλάχιστον τρεις περιπτώσεις του παρελθόντος κατά τον αιώνα που πέρασε, έχουν αφήσει βαθιά τραύματα στη συλλογική μνήμη.

Η αρχή των αιματόβρεχτων Αυγούστων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις γράφτηκε το 1922, στην τελική φάση της Μικρασιατικής εκστρατείας. Ύστερα από σχεδόν έναν χρόνο κατά τον οποίο το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα (Ελληνική Στρατιά Μικράς Ασίας) βρισκόταν καθηλωμένο στην τεράστιας έκτασης ζώνη που οριζόταν από την περιοχή Αφιόν Καραχισάρ – Εσκί Σεχίρ, δέχτηκε, τα ξημερώματα της 13^ης Αυγούστου, τη σφοδρή αντεπίθεση των Τουρκικών μονάδων και μετά από απέλπιδα άμυνα λίγων 24ώρων, αφού η γραμμές του διασπάστηκαν, υποχώρησε άτακτα (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων)  προς τα Μικρασιατικά παράλια. Όλοι γνωρίζουμε τι ακολούθησε και με ποιον τραγικό τρόπο επισφραγίσθηκε η μοίρα 1,5 εκατομμυρίου και πλέον χριστιανών κατοίκων της Ιωνίας. Ήταν ένα απίστευτο πλήγμα που δέχτηκε ο Ελληνισμός, τα «ίχνη» του οποίου εξακολουθούν ακόμη και σήμερα, να «στοιχειώνουν» τις αναμνήσεις μας, από τις «αλησμόνητες πατρίδες» της άλλης πλευράς του Αιγαίου Πελάγους και του Πόντου.

Κάτι παραπάνω από μισό αιώνα μετά, τον Αύγουστο του 1974, η Τουρκία επέδραμε σε βάρος της μαρτυρικής μεγαλονήσου της Κύπρου, όταν, επικαλούμενη αδιέξοδο στις ειρηνευτικές συνομιλίες που διεξάγονταν στη Γενεύη της Ελβετίας, προχώρησε στην υλοποίηση του σχεδίου «Αττίλας ΙΙ» (είχε προηγηθεί τον Ιούλιο η πρώτη φάση και η εξασφάλιση προγεφυρώματος στην Κερύνεια) καταλαμβάνοντας των 40% περίπου των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Τον Αύγουστο του 1996 και ενώ λίγους μήνες πριν είχε μεσολαβήσει η «Κρίση των Ιμίων», μια ειρηνική διαδήλωση Κυπρίων μοτοσυκλετιστών στα όρια της γραμμής του ΟΗΕ στη Λευκωσία, κατέληξε σε μία ακόμη τραγωδία, με την άνανδρη δολοφονία του Τάσου Ισαάκ από μέλη της παρακρατικής εξτρεμιστικής οργάνωσης των «Γκρίζων Λύκων» (11 Αυγούστου). Σαν να μην έφτανε αυτό, τρεις ημέρες μετά, ενώ διεξαγόταν η κηδεία του άτυχου νέου, οι αρχές του ψευδοκράτους της Κύπρου σκότωσαν και τον εξάδελφό του, Σολωμό Σολωμού, τη στιγμή που, σκαρφαλωμένος στο ιστίο της σημαίας των Κατεχομένων, φαινόταν ότι θα επιχειρούσε τη συμβολική αποκαθήλωσή της. Οι υπεύθυνοι για τις δύο αυτές εν-ψυχρώ δολοφονίες των παλικαριών ουδέποτε τιμωρήθηκαν, παρά τις προσπάθειες της Ελληνοκυπριακής πλευράς και τις διεθνείς εκκλήσεις που ζητούσαν να προσαχθούν σε δίκη οι φυσικοί αυτουργοί.