Το μνημείο των σφαγιασθέντων Αιγαλιωτών |
Ο Αιγαλιώτης Αντιστασιακός και συγγραφέας Νίκος Μιχιώτης κατέγραψε όλο το χρονικό στο βιβλίο του με τίτλο "Χρέος Τιμής", ενώ παράλληλα ξεκίνησε έναν αγώνα για την πλήρη διαλεύκανση του συμβάντος και την απόδοση ευθυνών στο γερμανικό κράτος, το οποίο ουδέποτε πλήρωσε για την ηθική αποκατάσταση των θυμάτων και των συγγενών τους.
Τι προηγήθηκε
Στις 27 Σεπτεμβρίου του 1944 ο Γιάννης Μπατζακίδης, μέλος του ΚΚΕ και πολιτικός καθοδηγητής του ΕΑΜ, εκλέγεται δια βοής δήμαρχος Αιγάλεω έπειτα από ανοιχτή λαϊκή συνέλευση των κατοίκων στην Πλατεία Εσταυρωμένου. Οι διορισμένες (δοτές) δημοτικές αρχές απομακρύνονται. Την επομένη, απεσταλμένοι του ΕΛΑΣ που μάχεται να προστατεύσει τις περιοχές της Αθήνας από τις γερμανικές ωμότητες, ζητούν από την τοπική χωροφυλακή είτε να προσχωρήσει στις τάξεις των ανταρτών, είτε να εγκαταλείψει την πόλη.
Οι γερμανοί, θορυβημένοι από τις δραστηριότητες του ΕΛΑΣ, αναζητούν εναγωνίως τρόπους ώστε να εξασφαλισθεί η επικείμενη αποχώρηση των τμημάτων τους από την ελληνική πρωτεύουσα, μέσω της μοναδικής διόδου που υπάρχει, της Ιεράς Οδού. Ουσιαστικά επιδιώκουν να τους δοθεί ένα πρόσχημα, για να εκκαθαρίσουν την περιοχή του Αιγάλεω από οποιαδήποτε για αυτούς απειλή.
Η αφορμή προκύπτει το πρωί της αποφράδας 29ης Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες κατοίκων αλλά και μελών της αντίστασης, εκείνη τη μέρα σημειώθηκε μια ασήμαντη αψιμαχία μεταξύ ελλήνων ανταρτών (που βρίσκονταν σε φυλάκιο του ΕΛΑΣ δίπλα στη γέφυρα του ποταμού Κηφισού στη διασταύρωση με την οδό Παλαιάς Καβάλας) και δύο γερμανών μοτοσικλετιστών. Σύμφωνα με κάποιες άλλες μαρτυρίες τις οποίες όμως απορρίπτει ο ΕΛΑΣ, ακολούθησε μια εκτεταμένη σύρραξη τμήματος του ΕΛΑΣ με γερμανικές δυνάμεις που είχαν καταφθάσει ενισχυμένες και με ταγματασφαλίτες.
Ασάφεια επικρατεί σχετικά με το αν υπήρξαν γερμανικές απώλειες. Κάποιες πηγές κάνουν λόγο για έναν ή και δύο νεκρούς αξιωματικούς, καθώς και αρκετούς τραυματίες και από τις δύο πλευρές. Κατά άλλες εκτιμήσεις, το επεισόδιο ήταν αμελητέο, αφού ο ΕΛΑΣ είχε αποφασίσει να μην προβεί σε ενέργειες που ενδέχεται να προκαλούσαν εχθρικά αντίποινα.
Η επιδρομή
Την ίδια εκείνη ημέρα, ένα επίλεκτο γερμανικό τάγμα (των στρατιωτικών εγκαταστάσεων της περιοχής Μαρκόνι) διατάχθηκε να προχωρήσει σε εκκαθάριση της περιοχής. Οι γερμανοί κατέφθασαν στο Αιγάλεω και αρχικά εκτέλεσαν επί τόπου 31 άοπλους και αμέτοχους στο προηγηθέν συμβάν πολίτες, όσους είχαν την ατυχία να βρεθούν στο δρόμο τους. Εν συνεχεία, απέκλεισαν το συνοικισμό του Αγίου Γεωργίου και επέτρεψαν την αποχώρηση μόνο κάποιων γυναικόπαιδων. Τους άνδρες άνω των 15 ετών που εγκλωβίστηκαν στις κατοικίες τους, έβαλαν φωτιά και τους έκαψαν ζωντανούς. Περίπου εκατό οικίες πυρπολήθηκαν και καταστράφηκαν ολοσχερώς.
Ο Μανώλης Γλέζος στο δεύτερο τόμο του βιβλίου του για την Εθνική Αντίσταση 1940-45, κάνει λόγο για 65 νεκρούς που είναι από ότι φαίνεται ο επίσημος αριθμός μόνο των καμένων και όχι και των αρχικά εκτελεσθέντων Αιγαλιωτών. Ο αριθμός των απωλειών, επομένως, πλησιάζει στους εκατό νεκρούς (31+65).
Η σφαγή τερματίσθηκε ή περιορίσθηκε όταν, όπως φημολογείται, στην πόλη έφθασε εσπευσμένα ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδας κ. Δαμασκηνός που φέρεται να ικέτεψε γονατιστός των επικεφαλής γερμανό διοικητή. Ο Δαμασκηνός ειδοποιήθηκε από τον συνονόματο αρχιμανδρίτη ανιψιό του (μετέπειτα μητροπολίτη Φθιώτιδας Δαμασκηνό), ο οποίος υπηρετούσε ως ιεροκήρυκας στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Υπάρχει και μια ακόμη εκδοχή, η οποία ωστόσο το πιθανότερο είναι να αποτελεί αστικό μύθο: Πως ήταν η όμορφη ελληνίδα ερωμένη του γερμανού διοικητή, αυτή που τον έπεισε να σταματήσει τη θηριωδία.
Ο απόηχος
Την επομένη ημέρα (30-9-1944) και ενώ ο ΕΛΑΣ προχώρησε σε εγκατάσταση πολυβόλων για να αποτρέψει νέα ενδεχόμενη επιδρομή, 41 απανθρακωμένα πτώματα θάφτηκαν δίπλα στον Άγιο Σπυρίδωνα, εν μέσω θρήνων και οδυρμών των φίλων και συγγενών τους. Άλλοι νεκροί μεταφέρθηκαν για ταφή στο Γ’ Νεκροταφείο και μερικοί ακόμη στον Άγιο Βασίλειο Περιστερίου.
Οι δολοφόνοι και οι ντόπιοι συνεργοί τους εντούτοις, παρέμειναν μέχρις σήμερα, ατιμώρητοι.
Κατάλογος νεκρών
Μία (ενδεικτική μόνο) κατάσταση θυμάτων προκύπτει από τα επισήμως εκδοθέντα πιστοποιητικά θανάτου που συμπλήρωσαν Αιγαλιώτες γιατροί, διαπιστώνοντας «θάνατο από βολή πυροβόλου όπλου», «ακατάσχετη αιμορραγία από πυροβολισμό στην κεφαλή» ή «στην κοιλιακή χώρα», «εκτέλεση υπό του εχθρού» και άλλες αιτίες.
Νικόλαος Μιχιώτης |
Ωραία η ιστορική αναπαραγωγή του γεγονότος αλλά τί σημαίνει όταν δεν ενημερώνεις για ολόκληρη πορεία που θα διοργανώεται από την κατάληψη Σινιάλο αύριο για αυτό ακριβώς το γεγονός και τις σημερινές προεκτάσεις του; Πώς αντιλαμβάνεσαι την ενημέρωση στο Αιγάλεω;
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν έχεις προσέξει ότι το "ΑΘΛΟΜΕΤΡΟ" καταγράφει πλέον μόνο την ιστορία του ΑΙΓΑΛΕΩ Α.Ο. Είναι ένας απαραίτητος αυτοπεριορισμός για να αποφύγω διάφορα παράπονα από τοπικούς φορείς, συλλόγους κ.λ.π. όταν κάτι που έγραφα δεν τους άρεσε ή όταν παρέλειπτα -άθελά μου διότι δεν είχε υποπέσει στην αντίληψή μου- κάποια είδηση. Άλλωστε δεν είμαι επαγγελματίας ρεπόρτερ, ούτε διαθέτω συνεργάτες να με τροφοδοτούν με ειδήσεις. Έβαλα το σημερινό θέμα κατ' εξαίρεση, λόγω της μεγάλης ιστορικότητας του γεγονότος. Τώρα για το πως αντιλαμβάνομαι την ενημέρωση στο Αιγάλεω, μίλησα μέσω του τελευταίου μου βιβλίου. Παρεμπιπτόντως, έστειλα στο "Σινιάλο" e-mail για να περιλάβω την κίνηση αυτή στα περιεχόμενα του βιβλίου με κάτι περισσότερο από απλή αναγραφή (την οποία δεν παρέλειψα), αλλά ουδείς μπήκε στον κόπο να μου απαντήσει. Αυτά, για να μη δημιουργούνται λάθος εντυπώσεις...
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν οδηγός για τις επιλογές μας ήταν τα παράπονα των τοπικών φορέων, συλλόγων κτλ τότε δεν θα υπήρχε όχι μόνο ενημέρωαση αλλά ούτε καν ιστορία.... Συμφωνώ που έκανες ανάρτηση για τη σφαγή των αιγαλιωτών αλλά δεν μπορεί να μην γίνεται αναφορά στο ότι οι σημερινοί αιγαλιώτες δεν κάνουν μνημόσυνα αλλά αξιοποιούν τις ιστορικές παρακαταθήκες αγωνιζόμενοι για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο Σινιάλο είναι μία αυτοοργανωμένη συλλογικότητα πράγμα που σημαίνει ότι δεν συμμετέχει σε κάποιες έτοιμες δομές αλλά συνδιοργανώνει, συμπράττει, συν-γράφει. Σε κάθε άλλη περίπτωση όποιος/α θέλει να γράψει την άποψή του για το Σινιάλο ή να κάνει την κριτική του είναι ελεύθερος χωρίς να χρειάζεται την άδεια του εγχειρήματος. Όλα κρίνονται κοινωνικά... Μη θεωρήσεις τα σχόλιά μου παράπονα αλλά διευκρίνιση ή και συμπλήρωση.
Δεν αντιλαμβάνομαι την ανάγκη διευκρίνησης, όπως την περιγράφεις, ούτε θεωρώ το "ΑΘΛΟΜΕΤΡΟ" κάποια καθεστηκυία "δομή" (!) στην οποία προφανέστατα το "Σινιάλο" απαξίωσε να απαντήσει. Θα είχε ενδιαφέρον πάντως εδώ και τόσους μήνες που αυτό το blog υπήρχε ως "ΑΘΛΟΜΕΤΡΟ της πόλης του Αιγάλεω" να μου στέλνατε κάποια ενημέρωση για τη συλλογικότητά σας. Δε γίνεται να γράψεις για κάτι (όσο κι αν το θέλεις και πίστεψέ με ήθελα να αναφερθώ εκτενώς για σας στο βιβλίο μου) όταν το ίδιο αδιαφορεί να σου γνωστοποιήσει τις πράξεις και τις ενέργειές του, απλά πράγματα...
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν αναφέρθηκα στο μπλογκ σου ως καθεστηκυία δομή αλλά για το βιβλίο απλά ως δομή και επειδή είναι δικό σου συμπληρώθηκε το "έτοιμη δομή". Δεν ανέφερες πουθενά ότι το βιβλίο θα παραγόταν από μια συλλογική διαδικασία. Απλή τυπική λογική δηλαδή.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον σου να αναφερθείς και στη συλλογικότητά μας γεγονός που δεν μπορούμε και δεν θέλουμε να αμφισβητήσουμε. Το μπλογκ μας (http://sinialo.espiv.net) είναι ανοιχτό και με ελεύθερη πρόσβαση στον καθένα κι εκεί αποτυπώνονται όλα μας τα χαρακτηριστικά, οι θέσεις και οι δράσεις μας καθημερινά. Μπορείς κι εσύ να γράψεις ό,τι θέλεις ελεύθερα και κριτικά στο δικό σου μπλογκ για μας (δεν είμαστε κόμμα, ούτε δημοτική παράταξη για να αγωνιούμε για ψήφους ούτως ώστε να μπούμε σε μια διαδικασία να παρουσιάζουμε τους εαυτούς μας στα άλλα αιγαλιώτικα μπλογκ, προτιμούμε την άμεση σχέση και το δρόμο)
Το ότι δεν απαντήσαμε στο μέιλ σου δεν πιστοποιεί απαξίωση. Πώς μπορούμε να σε απαξιώνουμε αφού βλέπεις κι εσύ τώρα ότι παρακολουθούμε το μπλογκ σου; (που όπως και να' χει κακώς εξέπεσε σε ανώδυνη ιστορική καταγραφή ενός φαντάσματος όπως είναι η ομάδα του Αιγάλεω -ιδιαίτερα σε εποχές που η μπάλα και ο τζόγος συναγωνίζονται τον καιρό της χούντας)...
Απλά πράγματα... όπως γράφεις.
Αν παρακολουθούσατε όπως μου λέτε τώρα το "ΑΘΛΟΜΕΤΡΟ" θα είχατε διαβάσει την πρώτη μου αναφορά για το βιβλίο που ετοίμαζα, όπου ζητούσα βοήθεια με παροχή στοιχείων κ.λ.π. Επίσης μέσω facebook είχα ανάλογες καταχωρήσεις. Ελάχιστοι βέβαια ανταποκρίθηκαν, δείγμα κι αυτό της περίφημης "συλλογικότητας" των καιρών. Τώρα όσον αφορά στην "έκπτωση" που γράφεις, θα σε παρακαλούσα να κρατήσεις τους χαρακτηρισμούς αυτούς για ιδιωτικό σχολιασμό. Το τι σημαίνει "Αιγάλεω Α.Ο." για αυτή την πόλη, τι εξέφραζε κάποτε για τον κόσμο της και τι προσδοκούσε ο κόσμος μέσω των επιτυχιών της ομάδας αυτής, θέλει πολύ χρόνο για να αναλυθεί...
ΑπάντησηΔιαγραφήΤέλος για το αν επέλεξα ανώδυνο τρόπο παρέμβασης, καλό θα ήταν να ρωτούσατε ποιος πρώτος από όλους σε αυτή την πόλη βγήκε εγγράφως και επώνυμα καταγγέλοντας τις αθλιότητες της "παράγκας", εκφρασμένες μέσω συγκεκριμένων ενεργειών των "αχυρανθρώπων" της ΠΑΕ Αιγάλεω. Ο ίδιος άνθρωπος ηγήθηκε επίσης της κίνησης φιλάθλων για την εξυγίανση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος στην ΠΑΕ και διακινδύνευσε ακόμη και την υγεία του για να δικαιωθεί κι αυτός και οι 6-7 σύντροφοί του στην "Συντονιστική Επιτροπή" ενάμισυ χρόνο αργότερα.
Πολύ το κουράσαμε όμως, ας σταματήσουμε εδώ την κουβέντα.