James Doohan: Ένας ήρωας στον 20ο αιώνα, καθώς και στον… 23ο!

 

Ως Μοντγκόμερι Σκοτ

(Γράφει: ο Νίκος Δ. – Θ. Νικολαΐδης)

Ο Τζέιμς Μοντγκόμερι Ντούχαν (3 Μαρτίου 1920 – 20 Ιουλίου 2005) ήταν ένας ιδιαίτερα δημοφιλής Καναδός ηθοποιός και συγγραφέας, περισσότερο γνωστός για τον εμβληματικό του ρόλο στην τηλεοπτική και κινηματογραφική σειρά Star Trek στην οποία ερμήνευε με μεγάλη επιτυχία τον χαρακτήρα Μοντγκόμερι «Σκότι» Σκοτ, ενός Σκώτου αρχιμηχανικού που υπηρετεί στο γήινο διαστημόπλοιο Έντερπραϊζ (Starship Enterprise)​​. Η συγκεκριμένη ερμηνεία του, έχει αναγνωριστεί σαν ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα στοιχεία της σειράς και μάλιστα αποτέλεσε το έναυσμα για πολλούς θαυμαστές της, ώστε και οι ίδιοι να ακολουθήσουν σταδιοδρομία στη μηχανική επιστήμη αλλά και σε άλλους, παρεμφερείς τεχνικούς επαγγελματικούς τομείς. Επιπρόσθετα, ο Ντούχαν συνεισέφερε και σεναριακά, βοηθώντας να συνταχθούν τα αρχικά πρότυπα των «εξωγήινων» γλωσσών (Klingon και Vulcan). Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές πτυχές της προσωπικής του ζωής, που είναι ελάχιστα γνωστές.

Επικεφαλής αξιωματικός στη γέφυρα του Έντερπραϊζ

Τα πρώτα χρόνια της ζωής του.

Ο Ντούχαν γεννήθηκε στο Βανκούβερ της Βρετανικής Κολομβίας του Καναδά και ήταν το τελευταίο από τα τέσσερα παιδιά του William Patrick Doohan και της Sarah Frances (το γένος Montgomery) που είχαν μεταναστεύσει και οι δύο τους από το Bangor της Βόρειας Ιρλανδίας. Ο πατέρας του, γεννημένος στο Μπέλφαστ, ήταν φαρμακοποιός, κτηνίατρος, οδοντίατρος (!)  και μέλος της Φαρμακευτικής Εταιρείας της Ιρλανδίας. Διεύθυνε ένα χημικό εργαστήριο και μάλιστα φέρεται να εφηύρε μια πρώιμη μορφή βενζίνης υψηλών οκτανίων, το έτος 1923. Όμως ήταν σοβαρά εθισμένος στο αλκοόλ, κάτι που ο γιος του αναφέρει στην αυτοβιογραφία του, η οποία εκδόθηκε το 1996. Μετά τη μετεγκατάσταση της οικογένειας στη Σάρνια του Οντάριο, ο μικρός Τζέιμς παρακολούθησε το γυμνάσιο του Sarnia Collegiate Institute and Technical School, όπου διέπρεψε στα μαθηματικά και γενικά στις επιστήμες.

Νεοσύλλεκτος

Στρατιωτική θητεία.

Το 1938 ο 18χρονος Τζέιμς κλήθηκε να παρουσιαστεί στο 102ο Σώμα Δοκίμων του Βασιλικού Καναδικού Στρατού και το επόμενο έτος κατατάχθηκε στο Καναδικό Πυροβολικό, στην 2η Μεραρχία Πεζικού. Από εκεί, μεταφέρθηκε στο 13ο Σύνταγμα Πεδινού Πυροβολικού της Καναδικής 3ης Μεραρχίας.

Η συμμετοχή του στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Κατά την διάρκεια του Β.Π.Π. (1939 – 1945) υπηρέτησε ως υπολοχαγός Παρατήρησης Πυροβολικού (FOO) αλλά και σαν πιλότος (χαρακτηρίστηκε κάποτε ως ο «πιο τρελός πιλότος στην Καναδική Πολεμική Αεροπορία»). Στα τέλη της άνοιξης του 1945 και στην πεδιάδα του Σάλσμπερι, οδήγησε ένα αεροπλάνο ανάμεσα στους τηλεγραφικούς στύλους, απλά «για να αποδείξει ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει», δεχόμενος εν-συνεχεία μια αυστηρή επίπληξη. 

Υπολοχαγός του καναδικού στρατού.

Πήρε ενεργά μέρος σε αρκετές μάχες στα ευρωπαϊκά εδάφη, μεταξύ των οποίων ήταν η ιστορική απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στη Νορμανδία (της κατεχόμενης από τους ναζί Βόρειας Γαλλίας) στις 6 Ιουνίου του 1944. Εκείνη την ημέρα (D-Day) μάλιστα κινδύνεψε σοβαρά, καθώς τραυματίστηκε, πιθανώς από φίλια πυρά! Πιο συγκεκριμένα, αποβιβάστηκε στον Τομέα "Nan" της παραλίας Juno και αφού εξουδετέρωσε δύο Γερμανούς ελεύθερους σκοπευτές, στη συνέχεια οδήγησε τους άνδρες του σε πιο ασφαλές σημείο για τη νύχτα, περνώντας μέσα από ένα πεδίο αντιαρματικών ναρκών.

Ο Βουλκάνιος χαιρετισμός από τον Τζ. Ντούχαν

Παραλίγο νεκρός!

Στις 23:30 εκείνο το βράδυ, ο Doohan «γαζώθηκε» έξι φορές από το Μπρεν ενός νευρικού Καναδού σκοπού, που τον πέρασε για εχθρό! Τέσσερις από τις σφαίρες καρφώθηκαν στο ένα του πόδι, μία τον πέτυχε στο στήθος και μία ακόμη του ακρωτηρίασε το μεσαίο δάκτυλο της δεξιάς του παλάμης. Και θα ήταν σίγουρα νεκρός, εάν η σφαίρα που τον βρήκε στο θώρακα δεν εξοστρακιζόταν, καθώς χτύπησε ακριβώς πάνω σε μία ασημένια ταμπακιέρα, την οποία του είχε χαρίσει ο αδελφός του! Η απώλεια του δακτύλου, τον ανάγκασε να κρύβει επιμελώς το μεγαλύτερο μέρος της παλάμης του στους διάφορους ρόλους που ερμήνευε. Κάποιες φορές μάλιστα, φορούσε (για κάλυψη) ένα γάντι στο χρώμα του δέρματος. Ουδείς είχε αντιληφθεί, εντούτοις, αυτό το γεγονός.

Συλλεκτική φιγούρα του 'Σκότι'

Στο στίβο της ζωής και της οθόνης.

Μετά τον πόλεμο, ο Ντούχαν σπούδασε στην Ακαδημία Ραδιοφωνικών Τεχνών Lorne Greene του Τορόντο, κερδίζοντας μία διετή  υποτροφία για το Neighborhood Playhouse της Νέας Υόρκης. Έκανε το τηλεοπτικό του ντεμπούτο (ως ντετέκτιβ) στη σειρά MartinKane, Private Eye (1949-1954)  όπου συμμετείχε συνολικά σε 54 επεισόδια. Υπολογίζεται ότι πήρε μέρος σε περισσότερα από 4.000 ραδιοφωνικά προγράμματα (!) και σε περίπου 450 τηλεοπτικά, κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου.

Το καστ της σειράς, σε προχωρημένη ηλικία

Επικεφαλής στο μηχανοστάσιο του  Έντερπραϊζ!

Όλη αυτή η τεράστια προϋπηρεσία που κατέκτησε έως τα μέσα της δεκαετίας του ’60  οδήγησε στο να επιλεχθεί από τον Gene Roddenberry (1921 – 1991) για να υποδυθεί επί μία τριετία το ρόλο του «Σκότι». Στην οντισιόν για το ρόλο του αρχιμηχανικού του USS Enterprise, ο παραγωγός Gene Roddenberry τον ρώτησε τι προτιμούσε και ο Doohan απάντησε: "Αν θέλετε μηχανικό, από την εμπειρία μου οι καλύτεροι μηχανικοί είναι Σκωτσέζοι." Επέλεξε το όνομα "Montgomery Scott" από τον παππού του. Ο Doohan φέρεται επίσης να έχει δηλώσει ότι "Ο Scotty είναι ενενήντα εννέα τοις εκατό James Doohan και ένα τοις εκατό προφορά." Μετά την ολοκλήρωση της αρχικής παραγωγής του Star Trek (TOS) στα 1969, ο Doohan στράφηκε σε άλλους ρόλους. 

Με τους Τζορτζ Τακέι, Βάλτερ Κένιγκ και Τζιν Ρόντενμπερι

Ωστόσο επέστρεψε σύντομα στο franchise της σειράς, λαμβάνοντας μέρος στις κινηματογραφικές συνέχειές της και παράλληλα εμφανίστηκε σε διάφορα συνέδρια Star Trek. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 λοιπόν, γύρισε στα πλατό για το Star Trek: The Animated Series. Ο ηθοποιός Walter Koenig (πλοηγός Pavel Chekov) δεν προσλήφθηκε για αυτή τη σειρά λόγω περιορισμών του προϋπολογισμού, έτσι ο Doohan είχε να προτείνει έναν χαρακτήρα αντικατάστασης: τον εξωγήινο πλοηγό Arex. Επίσης εμπνεύστηκε τους περισσότερους guest αντρικούς ρόλους, συμπεριλαμβανομένου του Robert April, του πρώτου καπετάνιου του Enterprise και περίπου 50 άλλους ρόλους. 

Εντάχθηκε ξανά στο τακτικό καστ του Star Trek για την ταινία μεγάλου μήκους Star Trek: The Motion Picture (1979), για την οποία επινόησε επίσης τον διάλογο στη γλώσσα Vulcan και Klingon. Συνέχισε στον ρόλο του Σκότι για τα σίκουελ The Wrath of Khan, The Search for Spock, The Voyage Home, The Final Frontier και The Undiscovered Country. Το 1992, έπαιξε ως guest-star στο επεισόδιο Star Trek: The Next Generation "Relics", υποδυόμενος έναν ηλικιωμένο Scotty (άνω) που αναπολεί την εποχή του στο Enterprise. Αυτός και ο Walter Koenig εμφανίστηκαν για λίγο μαζί και με τον William Shatner στο StarTrek Generations, σε μια σκηνή που μετέφερε τη σειρά ταινιών στο νεότερο καστ της πρώτης (1987-1994) από τις μεταγενέστερες τηλεοπτικές σειρές του franchise.

Οι πρωταγωνιστές του 1ου κύκλου (TOS) της σειράς.

Μετά από το Star Trek.

Οι περισσότεροι από τους ρόλους που έπαιξε στη συνέχεια έκαναν τουλάχιστον πλάγιες αναφορές στη σύνδεσή του στο Star Trek και στη φήμη του μηχανικού. Ήταν ο Commander Canarvin στη μικρής διάρκειας παιδική εκπομπή ζωντανής δράσης το πρωί του Σαββάτου, Jason of Star Command και είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην τηλεοπτική ταινία Knight Rider 2000 ως "Jimmy Doohan, ο τύπος που έπαιξε τον Scotty στο Star Trek ". Στο National Lampoon's Loaded Weapon 1, όπου υποδύεται έναν αστυνομικό λέει στον ανώτερό του "Τα δίνω ό,τι έχει, καπετάνιο!" με την ίδια προφορά που χρησιμοποιούσε στο Star Trek. Στην τηλεοπτική σειρά Homeboys in Outer Space, ήταν ο Pippen, ένα λογοπαίγνιο με τον αστέρα του μπάσκετ, Scottie Pippen. Έπαιξε τον εαυτό του σε ένα επεισόδιο του The Ben Stiller Show. Υποδύθηκε επίσης τον Damon Warwick, πατέρα του James Warwick, στη σαπουνόπερα The Bold and the Beautiful.

James Doohan ('Scotty') - William Shatner (J. Kirk)

Υπόλοιπη εργογραφία.

Ο Doohan και ο μετέπειτα ‘κυβερνήτης’ του (William Shatner) εμφανίστηκαν μαζί στην καναδική σειρά επιστημονικής φαντασίας της δεκαετίας του 1950 με τίτλο Space Command. Ο Doohan εμφανίστηκε επίσης σε πολλά επεισόδια της σειράς Hawkeye and the Last of the Mohicans (1957–58).

Ακόμη, έπαιξε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο τηλεοπτικό δράμα του CBC Flight into Danger (1956) του Άρθουρ Χέιλι, στη συνέχεια δε στο The Night They Killed Joe Howe (1960).

Ομιλητής σε συνέδριο Star Trek

Πανσπερμία ρόλων!

Οι ρόλοι του Doohan περιλαμβάνουν τα σίριαλ The Twilight Zone, σεζόν 4, επεισόδιο 3 "Valley of the Shadow" (17-1-1961), GE True, Hazel, "Hazel's Highland Fling" (ως Gordon "Gordy" MacHeath). Κι ακόμη στα The Outer Limits, The Fugitive, Witched, Fantasy Island, Magnum, P.I., The Man from U.N.C.L.E. [σεζόν 1, επεισόδιο 4 "The Shark Affair" (1964), σεζόν 2, επεισόδιο 20 "The Bridge of Lions Affair, Part 1" (1966)] και Bonanza. Στο επεισόδιο αυτής της σειράς με τίτλο "Gift of Water" (1962) συμπρωταγωνίστησε με την ηθοποιό Majel Barrett (1932-2008) που αργότερα (ως σύζυγος του Roddenberry) θα υποδυόταν τη νοσοκόμα Christine Chapel του Star Trek. 

Majel Barrett -James Doohan-Nichelle Nichols

Επίσης ο Ντούχαν υποδύθηκε έναν συνεργάτη του προέδρου των Η.Π.Α. σε δύο επεισόδια του Voyage to the Bottom of the Sea. Είχε έναν ιδιαίτερο ρόλο στο The Satan Bug (1965), εμφανίστηκε στο επεισόδιο του Daniel Boone "A Perilous Passage" (1970), όπως και στην ταινία του Roger Vadim Pretty Maids All in a Row (1971, με παραγωγό το Gene Roddenberry) και έπαιξε δίπλα στον Richard Harris στην ταινία Man in the Wilderness (1971).

Ηθοποιός φωνής.

Ο Doohan έδωσε επίσης φωνές για άψυχους χαρακτήρες, όπως ο Sargon στο "Return to Tomorrow", το M-5 στο "The Ultimate Computer", το Mission Control Voice στο "Assignment: Earth" και το Oracle στο "For the World Is Hollow».

Ο Νήλ Άρμστρονγκ (δεξιά) συγχαίρει το Τζέιμς Ντούχαν.

Πηγή έμπνευσης.

Πολλοί θαυμαστές και φίλοι της σειράς είπαν στον Doohan ότι ήταν αυτός που τους ενέπνευσε να επιλέξουν τη μηχανική ως επάγγελμα. Ο αστροναύτης Neil Armstrong, μηχανικός πριν συμμετάσχει στο πρόγραμμα Apollo της NASA και γίνει έτσι ο πρώτος άνθρωπος στο φεγγάρι, είπε προσωπικά στον Doohan στη σκηνή στην τελευταία δημόσια εμφάνιση του Doohan το 2004 «Από τον έναν παλιό μηχανικό στον άλλο, ευχαριστώ, φίλε». Σε μια συνέντευξη για την πρώτη ταινία Trekkies, ο Doohan αφηγήθηκε την ιστορία μίας νεαρής θαυμάστριας, που σκεφτόταν να αυτοκτονήσει. Ο Doohan λέει ότι την έπεισε να παρακολουθήσει την επόμενη εμφάνισή του στο συνέδριο και αργότερα έμαθε ότι η ενθάρρυνση και τα καλά λόγια του όχι μόνο της έσωσαν τη ζωή, αλλά την ενέπνευσαν να επιστρέψει στο σχολείο και να γίνει μηχανικός ηλεκτρονικών.

Με την εγγονή του (2004)

Προσωπική ζωή.

Ο Ντούχαν παντρεύτηκε τρεις φορές και απέκτησε επτά παιδιά, τέσσερα από αυτά —συμπεριλαμβανομένου του επίσης ηθοποιού Κρίστοφερ (γενν.28-6-1959)— με την πρώτη του σύζυγο Τζάνετ Γιανγκ, με την οποία χώρισε το 1964. Ο επόμενος γάμος του με την Ανίτα Γιάγκελ το διάστημα 1967–1972 δεν απέφερε παιδιά. Στις αρχές του 1974 τον 54χρονο Ντούχαν προσέγγισε μία 18χρονη θαυμάστρια (Wende Braunberger) κατά τη διάρκεια μίας θεατρικής παράστασης. Παντρεύτηκαν την ίδια χρονιά, στις 12 Οκτωβρίου 1974. Κουμπάρος τους στο γάμο ήταν ένας από τους πολλούς guest star του Star Trek, ο ηθοποιός William Campbell. Ο Doohan και ο Braunberger απέκτησαν τρία παιδιά: τον Eric, τον Thomas και τη Sarah τον Απρίλιο του 2000, γύρω στα 80α γενέθλιά του.

'Διακτίνισέ μας, Σκότι!'

Το τέλος.

Στα τελευταία του χρόνια ο Doohan είχε πολλά προβλήματα υγείας εν μέρει από τον τρόπο ζωής του, ο οποίος περιελάμβανε τη μεγάλη κατανάλωση οινοπνευματωδών και εν μέρει από τραυματισμούς που υπέστη κατά τη διάρκεια του Β ' Παγκοσμίου Πολέμου. Τον Ιούλιο του 2004 ανακοίνωσε ότι έπασχε από τη νόσο του Αλτσχάιμερ και τη νόσο του Πάρκινσον και ότι θα αποσυρόταν από τη δημόσια ζωή. Στις 20 Ιουλίου 2005, στις 5:30 το πρωί, ο Doohan πέθανε στο σπίτι του στο Ρέντμοντ της Ουάσιγκτον, λόγω επιπλοκών πνευμονικής ίνωσης, η οποία πιστεύεται ότι προήλθε από έκθεση σε επιβλαβείς ουσίες κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. 

Το σώμα του στη συνέχεια αποτεφρώθηκε. Μερικές από τις στάχτες του Doohan είναι θαμμένες κάτω από την επένδυση δαπέδου της μονάδας Columbus του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού  Η υπόλοιπη στάχτη του σκορπίστηκε συμβολικά πάνω από το Puget Sound στην Ουάσιγκτον. Τέλος, στις 22 Μαΐου του 2012, ένα μικρό δοχείο που περιείχε μερικά από τα υπολείμματα του Doohan σε μορφή τέφρας πετάχτηκε στο διάστημα με τον πύραυλο Falcon 9 ως μέρος της επίδειξης πτήσης COTS 2.

Ο Τζέιμς με τους δίδυμους γιους του

Η κληρονομιά του.

Οι δύο δίδυμοι γιοι του Ντούχαν, Μοντγκόμερι και Κρίστοφερ (δεξιά στη φωτογραφία) εμφανίστηκαν στο Star Trek: The Motion Picture (1979) του Robert Wise, που ήταν η 1^η μεταφορά της σειράς στη μεγάλη οθόνη. Ο Christopher εμφανίστηκε επίσης στην ταινία του J. J. Abrams, Star Trek (2009). Ο Simon Pegg, ο οποίος έπαιξε τον Scotty στην ταινία, κάλεσε τον Chris και την οικογένειά του στην πρεμιέρα. Για το Star Trek Into Darkness (2012) οι θαυμαστές έκαναν εκστρατεία για τη συμμετοχή του Christopher Doohan. Ο Chris έπαιξε τον Scotty στη βραβευμένη σειρά του διαδικτύου Star Trek Continues.

Christofer Doohan.

Υστεροφημία - τιμές.

Τα κατορθώματα του Scotty ως αδιαμφισβήτητου αρχιμηχανικού του Enterprise ενέπνευσαν πολλούς φοιτητές να ακολουθήσουν καριέρα στη μηχανική. Εξαιτίας αυτού, η Σχολή Μηχανικών του Μιλγουόκι απένειμε στον Ντούχαν τιμητικό πτυχίο μηχανικού. Ο Doohan έλαβε δικαίως ένα αστέρι στο Hollywood Walk of Fame στις 31 Αυγούστου του 2004. Παρά την κακή του υγεία ήταν παρών στην τελετή, που ήταν και η τελευταία του δημόσια εμφάνιση.