Μια αέναη περιπέτεια

Η Δ΄ Εθνική ποδοσφαίρου αντρών είναι ερασιτεχνική κατηγορία και διοργανώνεται από την Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία.
Ιστορικό
Ξεκίνησε το 1966 με τη μορφή περιφερειακού "τουρνουά" το οποίο ωστόσο η Ε.Π.Ο. είχε επισήμως καταχωρήσει στα αρχεία της σαν "Γ' Εθνική", λόγω του ότι προέκρινε ομάδες από τα τοπικά πρωταθλήματα για τη Β' Εθνική (έως και την περίοδο 1976-77).
Συνέχισε σαν "Εθνικό Ερασιτεχνικό πρωτάθλημα" με έναρξη την περίοδο 1977-78, το 1988 μετονομάστηκε σε Δ΄Εθνική και το 2001 σε Εθνικό περιφερειακό πρωτάθλημα.
Διεξάγεται σε ομίλους οι οποίοι καταρτίζονται με γεωγραφικά κριτήρια.
Ο πρωταθλητής κάθε ομίλου ανεβαίνει στην Γ΄Εθνική (έως και το 1982 ανέβαινε στη Β' Εθνική) και σε σπάνια περίπτωση (συνήθως αναδιάρθρωσης) ανεβαίνει και ο δεύτερος.
Από κάθε όμιλο υποβιβάζονται κατά κανόνα πολλές ομάδες, συνήθως 4 με 5 και αναπληρώνονται από τις πρωταθλήτριες των τοπικών ενώσεων.



Το πρωτάθλημα των "φτωχών" (γράφει ο Νίκος Δημ. Νικολαΐδης)

Το πρωτάθλημα της Δ’ Εθνικής (ή Περιφερειακό πρωτάθλημα, ή Εθνικό Ερασιτεχνικό παλαιότερα) δεν έχει την πολυτέλεια να στηρίζεται ιδιαίτερα από τα ΜΜΕ της χώρας μας. Οι προβολείς της δημοσιότητας αργούν να φτάσουν σε αυτό και όταν (σπάνια) το κάνουν, συνήθως γίνεται για να περιγραφούν διάφορα έκτροπα, παρά για να προβληθεί η αθλητική δραστηριότητα
Κι όμως, από αυτή την ποδοσφαιρική «δεξαμενή» αναδείχθηκαν πάρα πολλοί μεταγενέστεροι άσσοι του ελληνικού ποδοσφαίρου, ενώ σε αυτήν επιστρέφουν συχνά οι βετεράνοι προκειμένου να ολοκληρώσουν την καριέρα τους εκεί από όπου ξεκίνησαν, ή απλά για να συνεχίσουν να παίζουν μπάλα χωρίς να ταλαιπωρούνται από τις σκληρές απαιτήσεις του επαγγελματισμού.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, το πρωτάθλημα της Δ’ Εθνικής κουβαλά πίσω του ήδη μια πορεία περισσότερων των 30 ετών. Επίσημα, σαν ανεξάρτητη κατηγορία ξεκίνησε την περίοδο 1977-78 με τέσσερις ομίλους. Αν εδώ προσθέσουμε και τα δέκα προηγούμενα χρόνια που γινόταν υπό μορφή «τουρνουά» (1966-76), τότε μιλάμε για μια πολύ μεγάλη ιστορία.
Σύντομα, οι όμιλοι πλήθυναν καθώς όλο και περισσότερες ομάδες προστέθηκαν από τα τοπικά αφού οι διάφοροι παράγοντες πίεζαν για ευνόητους λόγους και πετύχαιναν τελικά την εκπροσώπηση του «χωριού» τους σε μια «εθνική» (μόνο στα χαρτιά τότε) κατηγορία
Τα προβλήματα ήταν πολλά. Οικονομικές δυσχέρειες, τεράστιες μετακινήσεις, επεισόδια, ωστόσο η διοργάνωση άντεξε (και) για λόγους που έχουν να κάνουν κύρια με τις εκλογές της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας.
Το 1987-88 η κατηγορία μετονομάσθηκε σε «Δ’ Εθνική» και έγινε προσπάθεια να συμμαζευτούν οι πρακτικές αντιξοότητες. Όμως, οι τέσσερις (και πάλι) αρχικοί όμιλοι λίγα χρόνια αργότερα έγιναν δέκα και την τριετία 1992-94 δώδεκα (!), σε μια γιγαντιαία εκδοχή.
Από το 2000 καθιερώθηκε ο όρος «Περιφερειακό Πρωτάθλημα», χωρίς όμως να πραγματοποιηθούν παράλληλα και τα απαραίτητα βήματα βελτίωσης.
Τα τελευταία μόνο χρόνια παρατηρήθηκε κάποια πρόοδος με την προσθήκη διαφόρων απαιτούμενων προδιαγραφών όπως η υποχρέωση να χρησιμοποιούνται για τους αγώνες αποκλειστικά γήπεδα που διαθέτουν χλοοτάπητα, με την ορθότερη σύσταση των ομίλων βάσει γεωγραφικών κριτηρίων κ.λ.π.
Αξίζει να θυμίσουμε κάποιες ιστορικές ομάδες που κέρδισαν κατά καιρούς τίτλο στην κατηγορία. Το 1979 ήταν ο Βύζας και ο Παναιγιάλειος, το 1980 ο Διαγόρας Ρόδου, ο Πιερικός και η Καλαμαριά, το 1981 ο Ατρόμητος Πειραιώς, το 1982 ο Ιωνικός Νικαίας, ο Λεβαδειακός και ο Πανηλειακός, το 1985 η Καλαμάτα, το 1989 η Ρόδος και ο Παναιτωλικός, το 1991 ο Φωστήρας, το 1992 η Κέρκυρα και ο Εθνικός Αστέρας, το 1993 η Νίκη Βόλου, το 1996 ο Εργοτέλης και το Αιγάλεω (των 23 συμμετοχών στην Α’ Εθνική), το 1998 ο Ατρόμητος Περιστερίου, το 2003 η Βέροια και η Δόξα Δράμας, το 2005 τα Τρίκαλα, το 2006 η Κόρινθος και τόσες άλλες...
Το 2008-09 συναντάμε έξι πάλαι ποτέ μεγάλους συλλόγους, όπως τα Τρίκαλα (στον τέταρτο όμιλο), τον Παναιγιάλειο και τον Πανηλειακό (στον έκτο), τον Απόλλωνα Αθηνών (ο οποίος κατά τη γνώμη μας είναι το σπουδαιότερο όνομα που πέρασε μέχρις στιγμής από την κατηγορία αυτή) και τον Αθηναϊκό (στον όγδοο) και την Προοδευτική (στο δέκατο όμιλο).
Όσον αφορά στους ποδοσφαιριστές που αγωνίσθηκαν εκεί τα τελευταία χρόνια, ανακαλύπτουμε τα ονόματα των Χρήστου Μαλαδένη, Γιάννη Προβίδα, Ανδρέα Σκέντζου, Λάζαρου Σέμου, Γεράσιμου Κριαρά, Βρασίδα Κοντοθανάση, Κώστα Τσιρώνη, Θανάση Κόη, Βαγγέλη Τσιούκα, Γιάννη Θωμαΐδη, Άγγελου Βιλανάκη, Χρήστου Μικέ, Αλέκου Τάτση, Τιμόθεου Καβακά, Θεοφύλακτου Νικολαΐδη, Χρήστου Καλλιμάνη, Δημήτρη Ζαβαντία, Αλέκου Δέλλιου, Θωμά Τρούπκου, Βαγγέλη Κοέντα, Κώστα Κορμαρή, Κώστα Ηπειρώτη, Παντελή Κολιάκου, Γιάννη Μαλλού, Παναγιώτη Ζιάκα, Γιάννη Βιτεβή, του γκολκίπερ Ηλία Γιούρου, των Σερτζιάν Τσέροβιτς, Γιώργου Σαββίδη, Λεωνίδα Γώγολου, Γιώργου Κόγιογλου, Μάξιμου Κατηκαρίδη, Γιώργου Μπαϊράμογλου, Χρήστου Γαντζούδη, Σωκράτη Πέτρου, Τάσου Καραμάνου, Παντελή Κουμπή, Στέφανου Μπασινά, Σπύρου Νούσια, Θανάση Μπέκου, Δημήτρη Αργυρόπουλου, Κώστα Ντέτσικα, Θανάση Πρεκατέ, Βαγγέλη Αγγέλη, Νίκου Παπαρούνη, Ανδρέα Ανδρούτσου, Θόδωρου Λούρμπα, Δημήτρη Ράπτη, Ηλία Μιχελίδη, Θ. Ανδρουτσόπουλου κ.α.
Ακόμη μεγαλύτερες εκπλήξεις δοκιμάζουμε παρατηρώντας τους προπονητές (που στη συντριπτική πλειοψηφία τους είναι Έλληνες, μεταξύ των οποίων αρκετοί παλαιοί διεθνείς): Ανδρέας Μιχαλόπουλος, Νίκος Καρούλιας, Πέτρος Ξανθόπουλος, Ιάκωβος Χατζηαθανασίου, Χρήστος Βασιλείου, Τάκης Καραγκιοζόπουλος, Μιχάλης Ζιώγας, Γιάννης Αλεξούλης, Βαγγέλης Χοσάδας, Κώστας Καπουράνης, Κυριάκος Αλεξανδρίδης, Δημήτρης Γκένας, Μανώλης Παπαδόπουλος, Κώστας Τσαβαλιάς, Σωτήρης Μαυροδήμος, Γιάννης Χατζηράπτης, Θόδωρος Πατρώνης, Ανδρέας Ζήκος, Τάκης Παραφέστας, Δημήτρης Νόλης, Γρηγόρης Τσινός, Γιώργος Βλαστός, Κώστας Μαλουμίδης, Πέτρος Μαρινάκης, Στέλιος Βογιατζής, Μιχάλης Μπλέτσας, Μανώλης Πατεμτζής, Τάκης Μακροδημήτρης, Δημήτρης Σκούνας, Οράσιο Μοράλες, Ζόραν Μπάμποβιτς, Αντώνης Μαυρέας, Θωμάς Κουρκούνας, Δήμος Κάβουρας, Πέτρος Μπόντζος, Αντώνης Μάνδαλος, Γιάννης Στέφας, Γιάννης Μανδρέκας, Ζέλικο Σίμοβιτς, Δημήτρης Σιαπανίδης, Ρομπέρτο Μπολάνο (προπονητής-παίκτης), Θόδωρος Ανδριόπουλος, Θωμάς Βιρτζαμάνης, Γιώργος Χαλκίδης, Δαυΐδ Μαύρος, Κώστας Βακιρτζής, Τάσος Τσαπανίδης, Βασίλης Ασλανίδης, Βασίλης Καραΐσκος, Δημήτρης Βολωνάκης κ.α.

Τι λετε λοιπόν, αξίζει να δείξουμε λίγο περισσότερο ενδιαφέρον για τους «φτωχούς συγγενείς» του ελληνικού ποδοσφαίρου;


Πρωταθλητές περιφερειακού τουρνουά
1965–66 Λεβαδειακός Εργοτέλης Εθνικός Αλεξ/πολης Μέγας Αλέξανδρος
1966–67 Αστέρας Ζωγράφου ΑΕΚ Φαλήρου ΠΑΟ Διοικητηρίου Ελπίδα Δράμας Ολυμπ. Λουτρακίου Αναγέν. Άρτας
1967–68 Αργοναύτης Πειραιά Μέγας Αλέξανδρος
1968–69 Αναγέν. Άρτας Αναγ. Καρδίτσας
1969–70 Πανδραμαϊκός Απόλ. Κρ. Βρύσης Α.Ο. Καρδίτσας Πανασπροπυργιακός Αχαρναϊκός Εργοτέλης Παναργειακός Φοίνικας Πολίχνης Άρης Αγίου Κων/νου
1970–71 Ορέστης Ορεστιάδας Νάουσα Ορχομενός Ρουφ Ορφέας Αιγάλεω Πανηλειακός
1971–72 Αναγέν. Επανωμής Μουδανιά Θήβα Ηλυσιακός Φοίβος Κρεμαστής Παννεμεατικός
1972–73 Νέστος Χρυσούπολης Νίκη Πολυγύρου Αχιλλέας Φαρσάλων Λαμία Παναιτωλικός Παναρκαδικός Σύρος Ολυμπιακός Λιοσίων Απόλλων Μυτιλήνης
1973–74 Εθν. Σιδηροκάστρου Κοζάνη Μακεδονικός Δήμητρα Τρικάλων Πάτρα Δόξα Βύρωνα Μοσχάτο Διαγόρας Ρόδου
1974–75 Ακρίτες Συκεών Καμπανιακός Ρήγας Φεραίος Εθνικός Αστέρας Άγιος Δημήτριος Αμφιάλη Ορφέας Αιγάλεω
1975–76 Κιλκισιακός Απόλλων Καλαμάτας Εθν. Σιδηροκάστρου Αναγέννηση Άρτας Νίκη Βόλου Πανηλειακός Καλλιθέα Ηρόδοτος
1976–77 Μακεδονικός Εδεσσαϊκός Θύελλα Σερρών Ελασσόνα Χαλκίδα Μεσολόγγι Άγιος Δημήτριος Ιωνικός
Πρωταθλητές Εθνικού Ερασιτεχνικού
1977–78 Αναγέννηση Άρτας Αχαρναϊκός Αναγ. Γιαννιτσών Μακεδον. Σιάτιστας
1978–79 Εορδαϊκός Παναιγιάλειος Βύζας Μεγάρων Πανθρακικός
(φάση από τον αγώνα Ολυμπιακός Λιοσίων-Διαγόρας Αιγάλεω, την περίοδο 1979-80)

1979–80 Πιερικός Χαλκίδα Απόλλων Καλαμαριάς Διαγόρας Ρόδου
1980–81 Τοξότης Βόλου Αχαϊκή Ατρόμητος Πειραιά Κοζάνη
1981–82 Πανηλειακός Θήβα Φλώρινα Αλεξανδρούπολη Ιωνικός Αιολικός Μυτιλήνης Λεβαδειακός ΑΠΕ Λαγκαδά
1982-83 Α.Ο. Νεάπολη Πειραιά Α.Ε. Πολύκαστρο Ασπίδα Ξάνθης Αναγέννηση Άρτας Π.Α.Ο. Θρίαμβος Αθηνών Παναυπλιακός Α.Σ. Πόντιοι Κοζάνης
1983-84 Χαραυγιακός Α.Ο. Κέρκυρα Π.Ο. Ελλασόνας Α.Σ. Ποσειδών Νέας Μηχανιώνας Αίας Σαλαμίνας Παναρκαδικός Τρίπολης Ηρακλής Καβάλας
1984-85 Εργοτέλης Ηρακλείου Αχιλλέας Φαρσάλων Πανθρακικός Κομοτηνής Π.Σ. Καλαμάτα ΓΣ Ηλιούπολη Α.Σ. Αλεξάνδρεια Ημαθίας Α.Ο. Αγρινίου
1985-86 Α.Ο. Περαμαϊκός Πειραιά Πυρσός Γρεβενών Α.Π.Σ. Πάτραι Μέγας Αλέξανδρος Θεσσαλονίκης Ολυμπιακός Χαλκίδας Α.Σ. Νέστος Χρυσούπολης Α.Π.Ο. Παναργειακός
1986-87 Α.Ε. Αχαϊκή Α.Ο. Πανδραμαϊκός Γ.Σ. Μεσσηνιακός Α.Ο. Αναγέννηση Νεάπολης Θεσσαλονίκης Α.Ο. Αναγέννηση Κολινδρού Γ.Ν.Ο. Άρης Νικαίας Ε.Α.Ρ
Πρωταθλητές Δ' Εθνικής-Περιφερειακού
1987–88 Αχιλλέας Φαρσάλων Αστέρας Αμπελ/πων Θρίαμβος Σπάρτη
1988–89 Αναγέν. Γιαννιτσών Ρόδος Πόντιοι Βέροιας Παναιτωλικός
1989–90 Αν. Χαλκηδόνας Θεσ. Ασπίδα Ξάνθης Πανηλειακός Λαμία Χαϊδάρι Άρης Νίκαιας
1990–91 Πανδραμαϊκός Πάτραι Πανναυπλιακός Παναργ. Ορεστικού Ρόδος Ποσειδών Μηχαν. Φωστήρας Αναγέννηση Άρτας Απόλλων Λάρισας Ποσειδών Ηρακλείου
1991–92 Χαλκίδα Ηρόδοτος Κέρκυρα Κιλκισιακός Οδυσσέας Κορδελ. Αναγέν. Καρδίτσας Αιολικός Εθνικός Αστέρας Παναρκαδικός Πόντιοι Κοζάνης Φωκικός Εθνικός Αλεξ/πολης
1992–93 Ηρακλής Πτολεμ. Νίκη Βόλου Απόλλων Κρύας Βρύσης Αχαρναϊκός Κερατσίνι Εράνη Φιλιατρών Χανιά Βελισσάριο Πάτραι Νέστος Χρυσούπολης Κεραυνός Κολχικού Ιάλυσος Ρόδου
1993–94 Ηρακλής Πτολεμ. Αγροτικός Αστέρας Ορέστης Ορεστ. Άγιος Νικόλαος Σπάρτη Λαμία Αλμωπός Αριδαίας Χαλκίδα Μεσολόγγι Βαρβασιακός Τύρναβος Αχέρων Καναλακίου
1994–95 Εν. Διαγόρα - Ρόδου Μαρκό Κοζάνη Φωκικός Παναιγιάλειος Πύργος '79 Αμπελόκηποι Θεσ. Νιγρίτα
1995–96 Εργοτέλης Ναυπακτ. Αστέρας Ηρακλής Πτολεμ. Αιγάλεω Λύκοι Κέρκυρα
1996–97 Αγία Ελεούσα Πάμισος Μεσσήνης Κοζάνη Κερατσίνι Ορφέας Αλεξ/πολης Πρέβεζα
1997–98 Ατρόμητος Αθηνών Αχαϊκή Απόλ. Κρ. Βρύσης Αγερσανί Νάξου Α.Ο. Καρδίτσας Κιλκισιακός
1998–99 Ακράτητος Λεωνίδιο Εθνικός Κατερίνης Χαλκηδόνα Θεσπρωτός Νεάπολη Θεσ/νίκης
1999–00 Αχαρναϊκός Λαμία Πατραϊκός Αμπελόκηποι Θεσ.
2000–01 Φωστήρας Κέρκυρα Χανιά Κασσάνδρα
2001–02 Θρασύβουλος Φυλής Νίκη Βόλου Λεβαδειακός Αγροτικός Αστέρας
2002–03 Ρόδος Ηλυσιακός Βέροια Πιερικός Δόξα Δράμας Αβέρωφ Ιωαννίνων Θύελλα Πατρών Χαλκίδα Ατσαλένιος Ποντιακός Ν. Σάντας
2003–04 Πανδραμαϊκός Θερμαϊκός Κοζάνη Απόλλων Λάρισας Λαμία Παναιτωλικός Χαϊδάρι Εθνικός Αχαϊκή Ηρόδοτος
2004–05 Αστέρας Τρίπολης Πολύκαστρο Διαγόρας Ρόδου Πιερικός Ιωνία Χανίων Αιολικός Μυτιλήνης Μεσσηνιακός Πανθρακικός Α.Ε. Γιάννενα Τρίκαλα
2005–06 Δόξα Γρατινής ΠΑΟΝΕ Εθνικός Κατερίνης Ανδρούτσος Γραβ. Ναυπακτ. Αστέρας Ζάκυνθος Θήβα Ηλιούπολη Κορωπί Ο.Φ. Ιεράπετρας
2006–07 Προσοτσάνη Αναγέν. Γιαννιτσών Πτολεμαΐδα Εθνικός Ολ. Βόλου Πρέβεζα Παναιγιάλειος Κόρινθος Φωστήρας Αίας Σαλαμίνας Αστέρας Ρεθύμνου
2007–08 Οδυσσέας Αναγέν. Μακεδονικός Πυρσός Γρεβενών Φωκικός Εθν. ΦιλιππιάδαςΖάκυνθος Παναργειακός Αγία Παρασκευή Κεραυνός Κερατέας Ολυμπ. Χερσονήσου
2008–09 Βισαλτιακός Αναγέν. Επανομής Κοζάνη Τρίκαλα Δόξα ΚρανούλαςΠαναιγιάλειος Ένωση Πανασπροπυργιακού-Δόξας ΠΑΟ Ρουφ Σαρωνικός Πλατανιάς
2009-10 Μέγας Αλέξανδρος Ηράκλειας Αετός Σκύδρας Μ.Α.Ε. Ποντίων Κατερίνης Τύρναβος 2005 Ναυπακτιακός Αστέρας Πανηλειακός Ηρακλής Ψαχνών Απόλλων Σμύρνης Καλλονή Χανιά